آیا ترک غسل برای زیارت امام حسین علیه‌السلام جایز است؟
یادداشت حامد فاطمی – منتشر شده در خبرگزاری مهر، یکشنبه ۱۳۹۵/۰۸/۱۶
بسیار شنیده می‌شود که برای زیارت امام حسینعلیه‌السلام نباید غسل کرد و بهتر است که زایر با همان گرد و غبار مسیر ایشان را زیارت کند.
هر چند این گفتار از شهرت بسیاری در میان مردم برخوردار است، لکن توجه به نکاتی چند در این باره خالی از اهمیت نیست.
در روایات وارده از زیارت اربعین جابر بن عبدالله انصاری آمده است که جابر ابتدا وارد فرات شد و غسل زیارت نمود، سپس نزد قبر مبارک آمد و برای زیارت امام شرفیاب شد.۱
از آنجا که جابر خود از صحابی رسول اللهصلی‌الله‌علیه‌و‌آله است این سوال در ذهن شکل می‌گیرد که آیا وی از اولویت زیارت حضرت بدون غسل بی‌اطلاع بوده است؟ یا اینکه به فرض اشراف بر این مطلب، زحمت بیهوده را انتخاب نموده است.
در مقابل نظر مراجع عظام بر استحباب غسل برای زیارت آن حضرت است؛ آنچنان که رهبر معظم انقلاب نیز در پاسخ استفتائی در همین زمینه فرموده‌اند:
«برای زیارت امام حسین غسل مستحب است و برای ورود به حرم رجاءاً انجام شود.»۲
اما آیا شهرت این نظر که در میان مردم نیز بسیار شیوع پیدا کرده است، کاملا بی‌اساس است و گفته‌ی آنان از اساس باطل است؟
از توجه و دقت نظر در روایات به دست می‌آید که گفتار مذکور نشات گرفته از برداشتی مشتبه از برخی روایات است که در این مجال به بیان نمونه‌ای از تعداد کثیر آن روایات اکتفا می‌کنم.
عیص بن قاسم بجلی می‌گوید: از محضر امام صادقعلیه‌السلام سوال کردم: آیا کسی که حسین بن علیعلیهماالسلام را زیارت می‌کند باید غسل نماید؟
حضرت در پاسخ فرمودند: خیر!
عیص بن قاسم بجلی قال: قُلتُ لِأَبِي عَبدِاللهِ علیه‌السلام: مَن زَارَ الحُسَینُ بنُ عَلِيٍّ علیهماالسلام عَلَیهِ غُسلٌ؟ قَالَ فَقَالَ: لَا.۳
ظاهرا آنچه به اشتباه در اذهان عوام شکل گرفته و در افواه برخی از شیوخ اهل منبر رواج یافته است، برداشتی غلط از «نفی غسل» در این‌گونه روایات است. غافل از اینکه در روایات مذکور سوال پرسش‌کننده با الفاظی همراه است که دلالت بر وجوب دارد و گویی در این باب مد نظر پرسش‌کنندگان این سوال بوده که: «آیا در زیارت امام حسینعلیه‌السلام غسل واجب است؟»
و تبعا نفی امام صادق علیه‌السلام نیز معنایش عدم وجوب و واجب نبودن چنین غسلی است.
در همین راستا و در نفی و رد برداشت‌ها و نظرات گفته شده مبنی بر اولویت زیارت بدون غسل، دسته‌ای از روایات وجود دارد که ثواب زیارت حضرت حسین علیه‌السلام را همراه غسل، بی‌اندازه شمرده است.
چنانچه از امام صادقعلیه‌السلام نقل شده است که فرمودند: «مَن إِغتَسَلَ فِی الفُرَاتِ وَ زَارَ الحُسَینَ عَلَیه‌ِالسَّلَامُ کَتَبَ لَهُ مِنَ الفَضلِ مَا لَا یُحصَی»
کسی که در رود فرات غسل بجای آورد و سپس حسینعلیه‌السلام را زیارت کند، برایش از فضل چنان می‌نویسند که به شمار در نیاید.۴
اما دسته‌ای از روایات از تمام اطراف موضوع رفع ابهام نموده جوانب و غوامض هر دو طرف را روشن می‌سازد و در نتیجه روشن می‌کند که آنچه در زیارت سیدالشهداعلیه‌السلام نیز اولویت دارد زیارتی است که زائر پیش از آن غسل کند و سپس نزد قبر شریف، تبرک زیارت جوید و البته اگر نخواست یا به هر ترتیب برایش ممکن نبود، زیارت بدون غسل برایش اشکالی نخواهد داشت؛ نه اینکه بهتر باشد که حضرتش را بدون غسل زیارت کنند.
به عنوان نمونه اینکه یونس بن عمار از امام صادقعلیه‌السلام نقل می‌کند که ایشان فرمودند:
إِذَا کُنتَ مِنهُ قَرِیباً – یَعنِي الحُسَینُ – فَإِن أَصَبتَ غُسلاً فَاغتَسِل وَ إِلَّا فَتَوَضَّأ ثُمَّ ائتِهِ.
وقتی نزدیک آن حضرت – یعنی امام حسینعلیه‌السلام – شدی اگر بر آب دست یافتی و برایت ممکن بود غسل کن و اگر نخواستی، وضو بگیر و سپس نزد حضرتش شرفیاب شو!۵
نتیجه آنکه همانطور که از نظرات فقهی مراجع عظام تقلید مشخص است زیارت حضرت سیدالشهداء به همراه غسل علاوه بر کثرت ثواب، اولویت نیز دارد؛ لکن این اولویت از باب استحباب بوده و زایر مخیر است تا پیش از زیارت غسل کرده خدمت انوار قدسی ائمه اطهار مشرف گردد.
منابع:
- بشارة المصطفى، ص٧۴؛
بحار الأنوار، مجاسی، ج ۶٨، ص ١٣٠، ح ۶٢ ؛
مقتل الحسین، للخوارزمی، ج ٢، ص ١۶٧. - اجوبة الاستفتائات، سوال ۳۹۷
- کامل‌الزیارات، ابن قولویه قمی، ص۶۱۴
- همان، ص۶۱۹
- همان، ص۶۱۸
کلیه حقوق این سایت محفوظ می‌باشد.
طراحی و برنامه‌نویسی توسط: 
گروه رسانه‌ای شمسه
دیدگاهتان را بنویسید